Deelnemerparticipatie en ketenomkering
Aandacht voor de rol van deelnemer/student is niet alleen ingegeven door de onderwijsvernieuwing of een meer klantgerichte benadering. De verschillende orgqanisaties van deelnemers/studenten (JOB. LAKS, LSVB en ISO) lieten vorig voorjaar aan de minister weten, wat er volgens hen schort(te) aan het onderwijs. En dat signaal hebben veel onderwijsinstellingen zich ter harte genomen.
Het denkbeeld dat leren een sociaal proces is, mag dan redelijk onomstreden zijn, de wijze waarop dat proces verder wordt vormgegeven en wat daarbij ieders rol is, is een ander verhaal.
Sociale innovatie van het onderwijs heeft niet alleen van doen met de vorming van resultaatverantwoordelijke teams maar vraagt ook om betrokkenheid en medezeggenschap van alle partijen, dat wil zeggen docenten, studenten en bedrijfsleven, bij de productontwikkeling. De laatste twee hebben het afgelopen jaar langs verchillende weg laten weten dat er door het onderwijs nog flink geïnvesteerd moet worden in de gewenste dialoog.
De rol van de student in het leerproces is veelzijdig. Er is een rol weggelegd in alle fasen van het leerproces, van ontwikkelen en uitvoeren tot en met evalueren. Een recent artikel in de nieuwsbrief van het Max Goote Kenniscentrum (“Over de deelnemer gesproken”) spreekt over vier belangrijke rollen van de deelnemer. Gekoppeld aan de fasen van het leerproces levert dat het volgen de beeld op:
ontwikkelen – de student als co-maker
uitvoeren – de student als regisseur
evalueren – de student als kwaliteitsbewaker
overall – de student als kritische consument.
Volgens het artikel is het nog maar de vraag of het onderwijs, na de duidelijke geluiden en signalen van vorig jaar en rapporten als de Generatie Eindstein (de “Balanschool”) ook daadwerkelijk mét of alleen maar voor de student aan het vernieuwen is.
De toenemende aandacht voor de rol van de student als kritische consument annex kwaliteitsbewaker in het onderwijs heeft er inmiddels toe geleid dat studenten/deelnemers hun stem kunnen laten horen in studentenraden of klantenpanels en dat er klachtenregelingen functioneren. Dit past dan ook prima bij de traditionele waardeketen waarbij de student als afnemer van het product ‘onderwijs’ zijn waardering mag uitspreken.
Maar er zal toch eerst echt sprake moeten zijn ketenomkering wil de student ook kunnen meepraten als co-maker of regisseur van zijn eigen leerproces. Dan pas zal een ROC, als loopbaancentrum, ertoe komen om samen met de student en het bedrijfsleven in de vorm van ‘forward mapping’ individuele leerarrangementen uit te stippelen.
Het artikel wordt afgesloten met de ‘toezegging’ dat er onderzoek gedaan zal worden naar de verdere uitwerking van deelnemerparticipatie in het onderwijs. Een interessant onderzoek dat volgens mij ook zeer bruikbare onderwijssociologische inzichten kan opleveren.